دندان عقل یکی دیگر از دندان ای دائمی است که در دوره نوجوانی رشد می‌کند. دندان عقل آخرین دندان در قوس دندانی است و انتهای دهان قرار دارد. در اکثر افراد رویش دندان عقل با چالش‌هایی همراه است و بیشتر افراد گمان می‌کنند که کشیدن دندان عقل ضروری است در صورتی که برای همه افراد صادق نیست. برخی از افراد جامعه نیز رشد دندان عقل را به عقل ربط می‌دهند و داستان‌های مختلفی برای ان مطرح می‌کنند.
در این مطلب دکتر هدی صالحی دندانپزشک زیبایی و ترمیمی اصفهان اطلاعات جامعی در مورد دندان عقل سن رشد دندان عقل، نهفته بودن ان، نحوه جراحی و به هم ریختگی دندانها در اثر رشد دندان عقل توضیح داده‌اند. برای یافتن پاسخ سؤالات خود در مورد دندان عقل با ما همراه باشید.
دندان عقل چندمین دندان است؟
دندان عقل سومین و آخرین دندان آسیای بزرگ در دهان انسان است و ان را دندان آسیای سوم یا سومین دندان مولر (M3) می‌نامند. در مجموع، انسان 12 دندان آسیاب دارد که چهار تای آن را دندان عقل شامل می‌شوند. 4 دندان آسیاب سوم در هر دو فک بالا و پایین در دو سمت راست. چپ در عقب دهان وجود دارد.
دندان عقل کی در میاید؟
دندان عقل پس از سن بلوغ و بین 17 تا 25 سالگی درمیاید. در برخی افراد این سن رویش دندان عقل کمتر 17 سالگی است و بعضی افراد نیز پس از 25 سالگی دندان عقلشان می‌روید. رویش دندان عقل به عواملی مانند ژنتیک، سلامت دهان و فضا لازم برای رشد بستگی دارد. امکان دارد در برخی افراد هر چهار دندان عقل رشد نکند و تنها تعدادی از آن از لثه خارج شوند.
رویش دندان عقل مانند رویش اولین دندان‌های دائمی کودک با علائمی همراه است که برخی از علائم آن عبارت اند از:
- درد و تورم در لثه
- قرمزی و التهاب لثه
- خونریزی از لثه
- مشکل در جویدن با دندان‌های آسیاب
- گوش درد
- سردرد
- تورم گونه
- به همریختگی دندانها
- سخت بودن باز و بستن دهان
- درد استخوان فک
اگر علائم رویش دندان عقل را دارید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک به وسیله عکس رادیوگرافی وضعیت رویش دندان‌های عقل شما را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام می‌دهد و مراقبت‌های لازم را به شما توصیه می‌کند تا با دردسرهای کمتری این مرحله را طی کنید.
دندان عقل نهفته
دندان عقل نهفته دندانی است که در زیر لثه و استخوان فک محبوس شده و نمی‌تواند به طور کامل از لثه خارج شود. نهفته بودن دندان عقل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله فقدان فضای کافی در دهان، زاویه نامناسب دندان یا رشد غیرطبیعی دندان ایجاد شود.
دندان عقل نیمه نهفته نیز به حالتی گفته میشود که نیمه از دندان عقل از لثه خارج شده باشد و مابقی ان زیر لثه و در استخوان فک بافی مانده باشد. به تعبیری دندان عقل نهفته رویش طبیعی خود را تکمیل نکرده است و همین امر موجب بروز مشکلاتی برای دهان و اجزای مرتبط صورت میشود.
از جمله مشکلاتی که دندان عقل نهفته به وجود میاورد شامل موارد زیر است:
- عفونت: دندان عقل نهفته محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها است که می‌تواند منجر به عفونت شود.
- آسیب به دندان‌های مجاور: دندان عقل نهفته می‌تواند به ریشه دندان‌های مجاور فشار وارد کند و به آن‌ها آسیب برساند.
- کیست: کیسه‌ای پر از مایع که در اطراف دندان عقل نهفته ایجاد میشود.
- تومور: در موارد نادر، دندان عقل نهفته می‌تواند منجر به تومور شود.
درمان دندان عقل نهفته
در بعضی افراد دندان عقل بدون هیچ گونه مشکلی مانند سایر دندانها دائمی می‌روید و هیچ گونه مشکلی برای فرد به وجود نمی‌آورد. با این حال بهتر در سن رشد دندان عقل دندانپزشک حتماً دندان عقل را معاینه کند تا در صورت نهفته بودن درمان لازم را انجام دهد. دندان عقل نهفته در صورتی که مشکلاتی ایجاد کند حتماً باید درمان شود. تشخیص درمان دقیق دندان عقل نهفته به نظر دندانپزشک متخصص، موقعیت دندان عقل بستگی دارد.
- جراحی: در این روش، دندان عقل نهفته با عمل جراحی از زیر لثه و استخوان فک خارج میشود.
- کشیدن: در این روش، دندان عقل نهفته با ابزارهای مخصوص از دهان خارج میشود.
- ارتودنسی: اگر قوس دندانی فضای کافی داشته باشد متخصص ارتودنسی به کمک بریس ارتودنسی دندان عقل به موقعیت صحیح هدایت می‌کند.
علائم دندان عقل نهفته
علائم عقل نهفته می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد و تورم در اطراف دندان عقل
- درد، تورم و قرمزی لثه
- درد استخوان فک
- التهاب و خارش لثه در محل دندان عقل نهفته
- تورم شدید در ناحیه گونه
- سردردهای مزمن
- درد در ناحیه گلو و مفصل گیجگاهی
- احساس درد و فشار به دندان‌های آسیاب مجاور
- بوی نامطبوع دهان
- احساس طعم تلخی در دهان
آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟
سؤال بسیاری از نوجوانان و والدین این است که آیا دندان عقل را باید کشید؟ جواب این سؤال را دندانپزشک پس معاینه و بررسی عکس رادیوگرافی دندان عقل مشخص می‌کند.
اگر دندان عقل نهفته باشد یا درموقعیت نامناسبی نسبت به دندان مجاور رشد کند که سلامت دندانها لثه و استخوان فک را تهدید کند بنا به صلاح‌دید دندانپزشک باید دندان کشیده شود. دندان عقل اگر به صورت طبیعی و صحیح رشد نکند عوارض و خطراتی برای سایر دندانها و استخوان فک دارد که حتماً باید توسط دندانپزشک متخصص درمان شود. درصدی از افراد جامعه که دندان عقل آن‌ها به دستی رشد کرده و آسیبی به سایر دندانها وارد نکرده نیازی به کشیدن دندان عقل ندارند.
تشخیص نیاز به کشیدن یا نکشیدن عقل پس معاینه تخصصی توسط دندانپزشک تعیین میشود و به نظر شخصی افراد بستگی ندارد. چرا که تضمین سلامت دهان و دندانها بر عهده دندانپزشک است.
درد دندان عقل
افراد عموماً درد دندان عقل را در زمان رویش دندان احساس می‌کنند. زمانی که دندان عقل بخواهد از استخوان فک و لثه خارج شود همراه با درد و تورم لثه خواهد بود. هنگامی که دندان عقل جای خود را در کنار دندان‌های آسیاب باز کرد و رشد کرد، درد ان نیز متوقف خواهد شد.
درد دندان عقل در هنگام رویش دندان طبیعی بوده و اکثر افراد آن را تجربه خواهند کرد. اگر در هنگام رویش دندان، درد بسیار شدیدی را تجربه می‌کنید بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کرده و با راهکارهای خانگی کاهش درد دندان عقل، درد ان را تسکین دهید.
یکی دیگر از علل درد دندان عقل، بروز مشکلی برای دندان عقل است. اگر دندان عقل دچار آبسه شود یا در زاویه نادرست رشد کند، باعث ایجاد احساس درد و ناراحتی برای فرد میشود. درد دندان عقل به دلیل بروز مشکل برای ان، نیازمند مراجعه به دندانپزشک و درمان تخصصی است.
راهکارهای خانگی کاهش درد دندان عقل
دندان‌درد تجربه ایی بسیار ناخوشایند است به ویژه آنکه دندان عقل در نزدیک دندان‌های آسیاب قرار دارد و احساس درد در آن ناحیه، جویدن را دشوار می‌کند. حال به چند نکته اشاره می‌کنیم تا قبل از مراجعه به دندانپزشک بتوانید درد دندان عقل را در خانه تسکین دهید.
- استفاده از کمپرس سرد: با قرار دادن کمپرس سرد روی دندان عقل و قسمت گونه به دلیل التهاب درد ان دندان عقل کاهش می‌یابد.
- استفاده از مسکن: استفاده از قرص‌های مسکن در کاهش درد دندان عقل بسیار مؤثر است.
- شست‌وشو دهان با آب‌نمک: قرقره آب‌نمک برای کاهش التهاب و ضدعفونی کردن دهان مناسب است.
درد دندان عقل به کجا میزند؟
در محل رویش دندان عقل اعصاب متعددی عبور می‌کنند و ناحیه حساسی به شمار می‌رود. به همین دلیل هنگامی که دندان عقل درد می‌گیرد درد ان در قسمت‌های مجاور پخش می‌شوند که بسیار آزاردهنده است.
درد دندان عقل در قسمت فک و پشت دهان اطراف گونه و گردن احساس شود. به‌ویژه اگر دندان عقل نهفته باشد این درد شدیدتر و طولانی‌تر خواهد بود.
دردناک و حساس شدن لثه‌ها یکی دیگر از پیامدهای درد دندان عقل است. هنگامی‌که لثه‌ها به دلیل رشد یا مشکلات دندان عقل متورم و ملتهب می‌شوند در مسواک زدن و جویدن دردناک خواهند بود.
آیا رشد کردن دندان عقل باعث کج شدن دندانها میشود؟
یکی از علل کج شدن دندانها در نوجوانی و بزرگ‌سالی، رشد دندان عقل است. برخی از افراد جامعه تصور می‌کنند که دندان عقل موجب کج شدن دندانها میشود وبید دندان عقل را حتماً بکشند، اما این نظریه همیشه صادق نیست.
در صورتی دندان عقل موجب کج شدن دندانها میشود که دندان عقل فضای کافی برای رویش نداشته باشد و رشد کردن فشار مضاعفی را به دندان‌های مجاور وارد کند. در چنین شرایط دندانها تحت تأثیر این نیرو حرکت کرده و ظاهر دندانها نامرتب میشود.
همچنین اگر دندان عقل به صورت زاویه دارد رشد کند و با دندانها نیرو وارد کند، موجب به هم ریختن دندانها میشود.
خبر خوب این است که به هم ریختن دندانها در اثر رویش دندان عقل کاملاً قابل درمان است و افراد می‌توانند با مراجعه متخصص ارتودنسی دندان ایشان را مرتب کنند. با توجه به تشخیص دندانپزشک، در صورت نیاز با کشیدن دندان عقل و استفاده از بریس ارتودنسی دندان‌های فرد را مرتب می‌کنند.
آیا دندان عقل نهفته باعث بوی بد دهان میشود؟
بله دندان عقل نهفته می‌تواند باعث بوی بد دهان شود. در اینجا چند دلیل وجود دارد:
- پوسیدگی دندان: دندان عقل نهفته به دلیل موقعیت نامناسب و دسترسی دشوار، به طور کامل تمیز نمی‌شود و بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد. پوسیدگی دندان یکی از عوامل اصلی بوی بد دهان است.
- عفونت: دندان عقل نهفته می‌تواند به راحتی باعث عفونت شود. عفونت لثه یا پریودنتال، بوی بد دهان را به همراه دارد.
- گیر کردن غذا: دندان عقل نهفته می‌تواند باعث گیرکردن غذا در لثه و زیر دندان شود. باقی ماندن غذا در دهان و فاسد شدن ان، بوی بدی در دهان ایجاد می‌کند.
راهکارهای رفع بوی بد دهان ناشی از دندان عقل
بوی بد دهان نشان‌دهنده بروز مشکلی برای دندانها و لثه است که باید سریعاً به آن رسیدگی شود. حال به چند راهکار ساده و خانگی برای رفع بوی بد دهان اشاره می‌کنیم:
- مرتب دندان‌هایتان را مسواک بزنید وسعی کنید دندان عقل را به خوبی تمیز کنید.
- به کمک نخ دندان باقی‌مانده غذا را از مابین دندان‌های عقل خارج کنید. استفاده از نخ دندان تأثیر مهمی در پاک‌سازی دندانها به ویژه دندان عقل از جرم و پلاک دارد.
- به صورت دوره ایی به دندانپزشک مراجعه فرمایید تا در صورتی که دندان عقل پوسیدگی شده باشد درمان لازم را انجام دهد.
چگونه دندان عقل را جراحی می‌کنند؟
جراحی دندان عقل یک عمل سرپایی است که در مطب دندانپزشک یا بیمارستان انجام میشود. مراحل این عمل به طور کلی به شرح زیر است:
قبل از جراحی دندانپزشک کاملاً دندان عقل را معاینه می‌کند و موقعیت ان را از طریق عکس رادیوگرافی در لثه و استخوان فک بررسی می‌کند. سپس برای آنکه فرد درد زیادی را متحمل نشود در محل مورد نظر بی‌حسی تزریق می‌کنند. حال به شرح مراحل جراحی می‌پردازیم:
- برش لثه: دندانپزشک با استفاده از تیغ جراحی، لثه را برش می‌دهد تا به دندان عقل دسترسی پیدا کند.
- برداشتن استخوان: در برخی موارد، ممکن است برای دسترسی به دندان عقل، نیاز به برداشتن قسمتی از استخوان فک باشد.
- خارج کردن دندان: دندانپزشک دندان عقل را به قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌کند و سپس آن‌ها را خارج می‌کند.
- بخیه زدن: در نهایت، دندانپزشک لثه را با بخیه می‌بندد.
جراحی دندان عقل یک ساده است اما امکان دارد در چند روز اول پس از جراحی عوارضی مانند التهاب و تورم لثه، خونریزی، درد در ناحیه جراحی داشته باشد که به‌مرور زمان بهبود میابند. برای آنکه محل جراحی سریع‌تر التیام یابد، مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل را انجام دهید.
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل برای بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض، بسیار مهم است. در اینجا چند نکته برای مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل ارائه میشود:
- بعد از کشیدن دندان عقل، گاز استریل را به مدت 30 تا 45 دقیقه روی محل زخم نگه دارید.
- از تف کردن و مکیدن محل زخم خودداری کنید.
- از خوردن و آشامیدن تا دو ساعت بعد از کشیدن دندان عقل خودداری کنید.
- از نوشیدن نوشیدنی‌های داغ و الکل خودداری کنید.
- از مسکن‌های تجویز شده توسط دندانپزشک خود استفاده کنید.
- از کمپرس سرد برای کاهش تورم استفاده کنید.
- سر خود را در هنگام خواب بالا نگه‌دارید.
- دهان خود را با آب نمک گرم به آرامی بشویید.
- از مسواک نرم برای تمیز کردن دندان های خود استفاده کنید.
- از دهانشویه های ضدعفونی کننده استفاده کنید.
- از خوردن غذاهای سفت و جویدنی خودداری کنید.
- غذاهای نرم و مایعات را میل کنید.
- از خوردن غذاهای داغ و تند خودداری کنید.
- از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین خودداری کنید.
- از رانندگی خودداری کند.
سخن آخر
همان‌گونه که مطالعه فرمودید اگر دندان عقل به صورت طبیعی و عمودی رشد کند و مشکلی برای دندانها به وجود نیاورد، حتماً نیازی به کشیدن دندان عقل نیست. دندان عقل آخرین دندان است و کمی تمیز کردن ان دشوار است، اما سعی کنید بهداشت آن را به خوبی رعایت کنید تا دچار پوسیدگی نشود.
اگر درسنین نوجوان اصفهانی هستید میتونید برای معاینه دندان عقل خود یا اصلاح طرح لبخند به روش‌های ونیرکامپوزیت و لیمنت سرامیکی به مطب دکتر صالحی در خیابان توحید میانی مراجعه فرمایید. برای رزرو نوبت با شماره مطب دکتر صالحی 09100024663 تماس بگیرید.
