نخ زیر لثه ای | انواع آن + کاربرد

نخ زیر لثه ای یا رترکشن کورد (gingival retraction cord) نوعی از ابزار دندانپزشکی است که برای عقب کشیدن لثه برای قالب گیری دقیق در زمان قرار دادن روکش های دندانی کاربرد دارد. مکانیزم این درمان این به این صورت است که نخ زیر لثه ای به آرامی در زیر لبه لثه دندان تحت درمان قرار داده می شود تا برای انجام روکش های سرامیکی، بریج دندان، لمینت و سایر روش های ترمیم دندان، آماده شود. در ادامه با دکتر هدی صالحی متخصص دندانپزشکی زیبایی در اصفهان همراه باشید.

نخ زیر لثه چیست؟

نخ زیر لثه ای یا رترکشن کورد ابزار خاصی بوده که در درمان های دندانپزشکی کاربرد دارد. این ابزار معمولا برای آماده‌سازی دندان جهت ترمیم هایی مانند روکش های تمام سرامیکی و لمینت دندان مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که دندانپزشکان دندان ها را برای ترمیم ثابت مانند تاج، بریج یا حتی روکش آماده می کنند، باید بخشی از بافت دندان را بردارند. در این فرایند نخ دندان زیر لثه ای با ملایمت در زیر لبه های لثه، سالکوس و اطراف دندان تحت درمان قرار داده می شود تا برای روکش، بریج، لمینت و سایر ترمیم های دندانی آماده شود.

سالکوس چیست؟

سالکوس به شیار کوچک بین دندان و لثه احاطه کننده آن گفته می شود. معمولا پلاک در این ناحیه جمع می شود و باعث مشکلات متعددی برای سلامت لثه و دندان می شود.

نحوه گذاشتن نخ زیر لثه

به طور کلی هنگامی که بیمار برای تراش و قالب گیری دندان ها به متخصص زیبایی و ترمیمی مراجعه می کند؛ اولین کاری که انجام می شود این است که دندان از چهار زاویه مختلف تراش داده می شود سپس وارد قالب گیری اصلی می شود. قالب گیری در دو مرحله انجام می شود:

1- مرحله اول از پوتی استفاده می شود که در این مرحله نخ بیرون کشیده نمی شود.

2- در مرحله دوم واش در قالب ریخته می شود. این بار نخ بیرون کشیده می شود.

بعد از آن پوتی در قالب ریخته می شود و قالب را در حالی که نخ هم داخل آن قرار دارد در جای خود قرار می دهیم. وقتی که مواد داخل قالب ست شد، قالب دراورده می شود و ناحیه ای که نخ در زیر لثه گذاشته شده بود با پوار خشک می گردد، تا مطمئن شویم در آن ناحیه آب، بزاق و یا خونی وجود ندارد.

بعد از آن دوباره قالب را داخل دهان بیمار قرار می دهیم و باز هم منتظر می شویم تا مواد ست شود و مجددا قالب را در می آوریم. به این صورت قالب کاملا بی خطا ساخته می شود و خط تراشی که مشخص شده بود بی نقص و زیبا در قالب در می آید.

نخ زیر لثه باعث می شود لثه کنار زده شود و قسمت انتهایی خط تراش مشخص شود. در این صورت در مرحله قالب گیری دندانپزشک از تمام زوایای دندان و خط تراش دندان آگاه می شود. برای دستیابی به پس کشیدن و جابجایی لثه با ضربه کم، نخ زیر لثه بهترین و مطمئن ترین ابزار در مورد کنترل فرورفتگی لثه ناشی از قالب‌گیری است. یک مطالعه نشان می دهد که :

حداقل عرض شکاف لثه 0.20 میلی متر برای دقت ثابت و قالب گیری بدون نقص مورد نیاز است و حداقل زمان در شیار برای رسیدن به این بعد 4 دقیقه است.

سایز نخ زیر لثه

بنابراین، در طول جابجایی لثه، اندازه و تعداد نخ دندان زیر لثه ای باید با توجه به موقعیت تاج استخوانی و بیوتیپ بافت اصلاح شود. استفاده از تکنیک تک نخ در موقعیت های تاج بالا و پایین و تکنیک دو نخ در موقعیت های تاج معمولی پیشنهاد می شود.

جنس نخ زیر لثه

برای قرار دادن روکش و پروتزهای دندانی، نخ دندان زیر لثه رایج‌ترین ابزاری است که برای جابجایی بافت لثه جهت قالب‌گیری استفاده می‌ شود. بیشتر نخ ‌ها از ترکیب‌ های پارچه ‌ای مختلف مانند نمونه های زیر ساخته می ‌شوند که به هم تابیده یا بافته می‌شوند:

1. پشم
2. ابریشم
3. پنبه
4. الیاف مصنوعی

تارهای نرم به راحتی در موقعیت لثه و دندان قرار می گیرند که ظرفیت بالایی برای جذب مایعات یا محلول های شیمیایی در محل لثه  دارند؛ اما می توانند به راحتی در حین قرارگیری و برداشتن شکسته شوند و در تماس با مایعات جمع‌کننده متلاشی شوند.

انواع نخ زیر لثه

به دلیل آنکه بافت لثه بسیار حساس است؛ در نتیجه کار کردن روی لثه توسط دندانپزشک باید بسیار محتاط انجام شود تا در پروسه درمان اشتباهی رخ نداده و در نتیجه درمان موثری صورت گیرد. استفاده از نخ زیر لثه ای و نوع آن، به عنوان یکی از ابزاری هایی که مستقیما با لثه بیمار سر و کار دارد و از سمت دیگر گاهی باعث تحریک، التهاب و حتی خونریزی لثه می گردد، بسیار حائز اهمیت است در ادامه به معرفی انواع نخ زیر لثه پرداخته می شود:

Twisted cords

قدیمی ترین نوع نخ در دندانپزشکی Twisted cords است. این نوع از دو یا سه نخ به هم پیچیده تشکیل شده است. نخ های پیچ خورده به راحتی وارد می شوند و نخ های بزرگتر را می توان به صورت دو طناب کوچکتر جدا کرد. با این حال، نخ ها به راحتی در حین قرار گرفتن از هم جدا می شوند و می توانند در حین آماده‌سازی در فرزهای الماسی چرخان rotating bur گره بخورند.

braided cords

این نوع از نخ ها بقدری محکم بافته شده اند که به نوعی جدا کردن آن ها غیرممکن است. برخی از مدل های نخ زیر لثه ای braided حاوی سولفات آلومینیوم بوده و همچنین دارای ویژگی انعقادی و انقباضی بافت های لثه می باشند. این طناب‌ها بسیار پایدار هستند، در هنگام قرارگیری دست نخورده باقی می‌مانند، با فرزهای الماسی چرخان گره نمی ‌خورند یا پاره نمی ‌شوند که خود  دو نوع هستند:

1. هسته جامد
2. هسته توخالی

نخ با هسته جامد حجم بیشتر و جمع شدن افقی بیشتری از خود نشان می دهند، اما سفت‌تر هستند و قرار دادن آن ها دشوارتر است.

Sil-Trax Plus

نوع دیگر نخ زیر لثه (Sil-Trax Plus) حاوی فنول سولفانات روی و همچنین هیدروکلراید اپی نفرین است که برای انعقاد سریع خون بوده و بدون عوارض است و در 4 مدل با ضخامت های 00،0،1،2 وجود دارد و از سمت دیگر مدل Sil-Trax Epi آغشته به هیدروکلراید اپی نفرین بوده و برای انقباض بافت ها و نیز برای انعقاد خون بسیار عالی می باشد و در 4 مدل با ضخامت های 00،0،1،2 ساخته شده است.

knitted cords

این مدل نخ زیر لثه ای بدون نخ مرکزی به هم گره می خورند. آنها به راحتی فشرده می شوند، نمی شکنند، محلول های شیمیایی را 2.5 برابر بیشتر از سایر انواع طناب ها نگه می دارند، و در حین آماده‌سازی در فرزهای الماس چرخان گره نمی خورند. با این حال، آنها به راحتی در حین آماده‌سازی بریده می شوند و به دلیل اینکه راحت تر فشرده می شوند، انقباض لثه کمتری را ارائه می دهند. این نوع نخ زیر لثه بدون مواد افزودنی است و با قابلیت جذب اپی نفرین و سایر مواد انعقادی، دارای 6 نوع ضخامت متفاوت 000،00،0،1،2،3 می باشد.

نخ زیر لثه اولترادنت Ultradent Ultrapak

از خصوصیات این نوع می توان به حلقه های بافته شده تو در تو برای نگهداری ماده ضد خونریزی، کنار نگاه داشتن مناسب لثه هنگام تراش و قالبگیری، 100% کتان خالص بدون مواد افزودنی اشاره کرد.

نخ زیر لثه اسمارت کورد Smart cord

این نوع فاقد اپی نفرین بوده و برای عقب کشیدن لثه از آن استفاده می‌شود. این نخ زیر لثه در ترکیب با هموستاتیک ایده آل است. از دیگر ویژگی‌های این محصول می‌توان به آب گریزی بالا، انعطاف پذیری و سریع الاثر بودن آن اشاره کرد.

نخ زیر لثه east Dent

نخ زیر لثه east Dent دسترسی و دید نسبت به بافت‌های مجاور را تسهیل می‌کند. این محصول از جنس 100 ٪ پنبه بافته شده می‌باشد. نخ زیر لثه east Dent در طول 350 سانتی‌متری وسایزبندی 0, 00, 000, 1, 2 عرضه می‌گردد.

مزایای استفاده از نخ دندان زیر لثه ای

زمانی که دندانپزشک تصمیم داشته باشد تا روکش را بچسباند، ابتدا باید دندان را تراش داده تا اندازه‌ موردنظر به دست آید و سپس شروع به روکش گذاری نماید که برای انجام این کار از نخ دندان زیر لثه ای استفاده می‌ کند تا به راحتی بتواند ادامه کار را پیش ببرد. در ادامه به مزایای این ابزار دندانپزشکی پرداخته ایم:

• کنار زدن لثه ها به منظور قالب‌گیری و تهیه روکش یا پروتز های دندانی
• قراردادن لبه های دندانی تراش خورده به طور کامل درون قالب
• جلوگیری از خونریزی لثه به دلیل دارا بودن محلول همودنت و مواد ضد انعقاد خون در نخ دندان زیر لثه ایجلوگیری از نفوذ خون به درون قالب
• افزایش جذب مواد شیمیائی می باشد.
• دیدن جزئیات بهتر و دقیق تر کار توسط متخصصص با دور کردن لثه از دندان
• قرار گیری خط‌تراش به صورتدقیق ‌تر و بهتر در قالب
• کمک به لابراتور به این جهت که بهترین مدل کار را بسازد و به دندانپزشک تحویل دهد.

کاربرد نخ زیر لثه ای در ترمیم دندان

هدف اصلی از به کار گرفتن نخ زیر لثه ای این است که دندانپزشک بتواند کامل سطح دندان را ببیند و با دقت بالایی کار کند. عمدتا نخ زیر لثه ای برای کنار زدن بافت لثه از اطراف دندان در حین درمان استفاده می شود تا قالب دقیقی از دندان گرفته شود. لثه ممکن است در حین قالب گیری از دندان، در مسیر مواد قرار گرفته و در شکل قالب تغییر ایجاد نماید اما با کمک این نخ، لثه کنار زده می شود تا مانعی ایجاد نکند.

انواع تکنیک نخ دندان زیر لثه ای

در ادامه به معرفی دو تکنیک نخ دندان زیر لثه ای پرداخته ایم:

تکنیک double-cord technique selective

این روش انتخابی شامل قرار دادن قطعات کوچک نخ با قطر مساوی یا بزرگتر (شماره 0، 1 یا 2) در ناحیه بین پروگزیمال، مستقیماً روی نخ اول، برای جابجایی بیشتر پاپیلاها است. این روش جابجایی افقی انتخابی، برداشت را بدون درگیر کردن بافت ‌های ظریف باکال تسهیل می‌کند.

تکنیک double-cord technique

تکنیک دو نخ مستلزم قرار دادن نخ زیر لثه دوم با قطر مساوی یا بیشتر (شماره 0، 1 یا 2) مستقیماً روی نخ اول است تا انقباض افقی برای کل محیط دندان آماده شده به دست آید. در 20 ثانیه اول پس از برداشتن نخ دندان زیر لثه، جابجایی افقی بافت نرم تا 35 درصد کاهش می یابد و در 20 ثانیه بعدی، 18 درصد دیگر از فضای جابجایی از بین می رود. بنابراین سرعتی که ماده قالب گیری پس از برداشتن نخ جمع‌کننده دوم وارد می شود، بسیار مهم است.

عوارض نخ زیر لثه چیست؟

استفاده از نخ دندان زیر لثه ای برای بیماران ضرری ندارد. عمده ترین خطرات که در این درمان برای بیمار وجود دارد؛ عوارض زیر است که موقتی بوده و در حدود یک هفته کاملا بهبود میابد:

• التهاب و تورم
• درد
• تحریک لثه
• خونریزی لثه

اگر بیمار دردی احساس کند قبل از قرار دادن نخ در جای خود از ژل موضعی بی حسی استفاده می گردد. بعد از آن که نخ گذاشته شد، پنج تا شش دقیقه به آن زمان می دهیم تا لثه را کاملا کنار بزند.

در آخر

همانطور که در این مطب خواندیم توصیه می شود اگر می خواهید قالب گیری انجام دهید؛ حتما از نخ زیر لثه استفاده کنید تا قالب شما با خطای کمتر و کیفیت بیشتری در بیاید. در صورتی که تصمیم به درمان زیبایی مانند اصلاح طرح لبخند یا اصلاح طرح لبخند لثه ای در اصفهان را دارید؛ می توانید به مطب دکتر هدی صالحی مراجعه فرمایید.